สำหรับอุตสาหกรรมการผลิตเยื่อกระดาษ อุปกรณ์ที่เรียกว่า “Black Liquor Recovery Boiler” หรือ “BLRB” ไม่เพียงแต่เป็นหัวใจสำคัญของกระบวนการผลิต แต่ยังถือเป็นจุดที่มีความเสี่ยงสูงที่สุดแห่งหนึ่งภายในโรงงาน การบริหารจัดการความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์นี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งยวดต่อเสถียรภาพและความอยู่รอดของธุรกิจ
ความสำคัญของ BLRB ไม่ได้อยู่ที่ขนาดหรือความซับซ้อนทางวิศวกรรมเท่านั้น แต่เป็นเพราะธรรมชาติของการทำงานที่ต้องเผชิญกับสภาวะที่รุนแรง และศักยภาพในการสร้างความเสียหายที่ประเมินค่าไม่ได้หากเกิดความผิดพลาดขึ้น
Black Liquor Recovery Boiler มีบทบาทสำคัญสองประการพร้อมกัน:
- การกู้คืนสารเคมี (Chemical Recovery): ทำหน้าที่กู้คืนสารเคมีที่ใช้ในการแปรรูปไม้ให้เป็นเยื่อกระดาษ (ซึ่งอยู่ในรูปของ Black Liquor) เพื่อนำกลับมาใช้ใหม่ในกระบวนการผลิต ซึ่งช่วยลดต้นทุนและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
- การผลิตพลังงาน (Energy Generation): ทำหน้าที่เผาไหม้สารอินทรีย์ใน Black Liquor เพื่อสร้างไอน้ำสำหรับขับเคลื่อนเทอร์ไบน์ผลิตไฟฟ้าหรือใช้ในกระบวนการอื่นๆ ของโรงงาน
อย่างไรก็ตาม ภายใต้ประสิทธิภาพอันน่าทึ่งนี้ กลับแฝงไว้ด้วยความเสี่ยงที่ร้ายแรงอย่างยิ่ง BLRB ถูกออกแบบมาเพื่อรับมือกับ Black Liquor ซึ่งเป็นสารที่มีฤทธิ์กัดกร่อนรุนแรงและติดไฟได้ง่าย โดยทำงานภายใต้อุณหภูมิที่สูงกว่า 900 องศาเซลเซียสและแรงดันมหาศาล ความร้อนระดับนี้ทำให้เกลืออนินทรีย์ใน Black Liquor กลายเป็น “Smelt” หรือโลหะหลอมเหลวที่อยู่ก้นเตาเผา ซึ่งเป็นตัวแปรสำคัญที่นำไปสู่ภัยพิบัติได้
ความเสี่ยงที่รุนแรงที่สุดสำหรับ BLRB คือ “ปฏิกิริยาระเบิดจากการสัมผัสระหว่างน้ำและ Smelt” (Smelt-Water Reaction Explosion) เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อมีรอยรั่วในท่อน้ำภายในหม้อต้ม ทำให้น้ำพุ่งเข้าไปสัมผัสกับ Smelt ที่กำลังหลอมเหลวอยู่ และเกิดการกลายเป็นไออย่างรวดเร็วจนสร้างแรงดันมหาศาล ทำให้เกิดการระเบิดคล้ายระเบิดไอน้ำที่มีอำนาจการทำลายล้างสูงมาก สามารถสร้างความเสียหายต่อโครงสร้างอาคาร เครื่องจักรโดยรอบ และอาจนำไปสู่เหตุเพลิงไหม้ขนาดใหญ่ที่ยากจะควบคุม นอกจากนี้ ยังมีความเสี่ยงจากการกัดกร่อนของสารเคมีต่อโครงสร้างภายใน ซึ่งอาจนำไปสู่ความล้มเหลวของอุปกรณ์ได้เช่นกัน
จากกรณีอุบัติเหตุที่เคยเกิดขึ้น พบว่าความเสียหายจาก BLRB สามารถมีมูลค่านับพันล้านบาท ไม่ใช่แค่ความเสียหายต่อทรัพย์สินโดยตรง แต่ยังรวมถึง “ความเสียหายจากการหยุดชะงักทางธุรกิจ” (Business Interruption) ที่ยาวนานหลายเดือนหรืออาจถึงขั้นเป็นปี โรงงานที่ประสบเหตุไม่เพียงแต่ต้องเผชิญกับค่าซ่อมแซมและสร้างใหม่มหาศาล แต่ยังต้องสูญเสียรายได้ โอกาสทางธุรกิจ และอาจต้องเผชิญกับบทลงโทษด้านสิ่งแวดล้อมและกฎหมาย ผลกระทบจากการหยุดเดินเครื่อง BLRB เพียงเครื่องเดียว ไม่ใช่แค่การหยุดการผลิตเยื่อกระดาษ แต่ยังหมายถึงการหยุดการรีไซเคิลสารเคมีและการสูญเสียแหล่งพลังงานหลักของโรงงานไปพร้อมกัน
ดังนั้น การบริหารความเสี่ยงสำหรับ Black Liquor Recovery Boiler จึงต้องมีการวางแผนอย่างละเอียดรอบคอบ เริ่มตั้งแต่การบำรุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance) ที่เข้มงวด การตรวจสอบสภาพอุปกรณ์ด้วยเทคโนโลยีขั้นสูง การฝึกอบรมบุคลากรให้มีความเชี่ยวชาญและเข้าใจความเสี่ยงอย่างถ่องแท้ รวมถึงการวางแผนรับมือเหตุฉุกเฉินที่มีประสิทธิภาพ และที่สำคัญคือการมีแผนประกันภัยที่ครอบคลุมความเสี่ยงเหล่านี้อย่างแท้จริง ซึ่งควรจะครอบคลุมทั้งความเสียหายต่อทรัพย์สินจากอัคคีภัย การระเบิด เครื่องจักรชำรุดเสียหาย และความคุ้มครองความเสียหายจากการหยุดชะงักทางธุรกิจที่เพียงพอ
โดยสรุป Black Liquor Recovery Boiler เป็นระบบที่สำคัญต่อการดำรงอยู่ของโรงงานเยื่อกระดาษ แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นแหล่งกำเนิดความเสี่ยงที่รุนแรงได้หากขาดการจัดการที่เหมาะสม การลงทุนในการป้องกัน การบำรุงรักษา และการประกันภัยที่ครอบคลุม จึงเป็นการลงทุนที่จำเป็นเพื่อความยั่งยืนของธุรกิจ
สำหรับเจ้าของธุรกิจหรือผู้บริหารที่ต้องการคำปรึกษาเชิงลึกเกี่ยวกับความเสี่ยงและการประกันภัยที่เหมาะสมกับธุรกิจโดยเฉพาะ สามารถติดต่อทีมผู้เชี่ยวชาญได้โดยตรง เพียงเพิ่มเพื่อนทาง LINE: @siamadvicefirm